Zespół uzależnienia od nikotyny jest chorobą, która podobnie jak inne schorzenia charakteryzuje się określonymi cechami i objawami. Wielu z nas wypiera myśl o uzależnieniu, twierdząc że ten problem nas nie dotyczy i w każdym momencie jesteśmy w stanie przestać palić. W części przypadków jest to oczywiście możliwe. Czasem jednak będziemy musieli skorzystać z pomocy lekarza i środków farmakologicznych. Najważniejsze wydaje się być to czy zdajemy sobie sprawę z wagi problemu.
Jak zatem stwierdzić czy chorujemy na zespół uzależnienia od nikotyny?
Osoba uzależniona odczuwa :
- silną potrzebę palenia
- ograniczenie kontroli nad paleniem tytoniu
- potrzebę palenia pomimo wystąpienia szkodliwych skutków dla zdrowia, życia
- potrzebę stopniowego zwiększania ilości wypalanych papierosów
- objawy zespołu abstynencyjnego – złe samopoczucie, lęk, drażliwość, bezsenność, zwiększony
Tak jak każda choroba, nikotynizm ma swój skomplikowany wieloskładnikowy patomechanizm. Aby walka z nałogiem była skuteczniejsza warto znać jego podstawy.
Jak działa nikotyna na nasz organizm?
Nikotyna jest psychoaktywnym alkaloidem uzależniającym silniej niż alkohol, amfetamina czy marihuana. Wywołuje nie tylko silne uzależnienie psychiczne – czyli przyjmowanie nikotyny w celu osiągnięcia przyjemności lub usunięciu złego samopoczucia. Równie istotna jest zależność fizyczna polegająca na występowaniu zaburzeń czynności ustroju po przerwaniu lub ograniczeniu przyjmowania nikotyny. Zatem co się dzieje po wypaleniu papierosa?
Najprościej rzecz ujmując następuje łączenie się nikotyny z cholinergicznymi receptorami nikotynowymi. Znajdują się one w mózgu, mięśniach, nerwach oraz zwojach nerwowych. Pobudzenie tych receptorów powoduje wyzwolenie przekaźników, które w zależności od rodzaju oraz narządu wywołują skutki.
Są to m.in.:
- W mózgu – wydzielanie m.in. dopaminy w układzie limbicznym potęguje uczucie przyjemności, obniżenie apetytu, zmniejszenie lęku, rozluźnienie, łatwiejsze zapamiętywanie.
- W zwojach współczulnych i rdzeniu nadnerczy – wyrzut adrenaliny który powoduje wzrost stężania glukozy i wolnych kwasów tłuszczowych, skurcz naczyń krwionośnych.
- W zwojach przywspółczulnych – wzrost napięcia mięśni gładkich oraz wydzielania soku żółądkowego
- W mięśniach – drżenia mięśniowe, drgawki.
W wyniku przewlekłej ekspozycji na nikotynę dochodzi do zwiększenia ilości receptorów nikotynowych – czyli aby uzyskać ten sam efekt musimy wprowadzić jej do organizmu więcej. Jakie są wobec tego objawy odstawienia nikotyny:
- spadek poziomu kortyzol, katecholamin
- zwiększony kaszel
- zwolnienie czynności serca, zmiany w EKG
- owrzodzenia jamy ustnej
- drażliwość, niepokój, wzmożony apetyt, bezsenność.
Aby zaspokojć głód nikotynowy sięgamy po kolejnego papierosa wdychając wraz z nikotyną kompleks 4000 związków chemicznych – działających wielonarządowo oraz zaburzających funkcje wielu procesów życiowych.