Haemophilus influenzae jest bakterią, która często kolonizuje drogi oddechowe, zwłaszcza u dzieci. Stąd szczepienie przeciw Haemophilus influenzae typu B (Hib) znajduje się w pozycji szczepień obowiązkowych od 2007 wg schematu trzy, comiesięczne szczepienia w pierwszym półroczu i czwarte przypominające w 18 miesiącu życia. Od wielu lat u dzieci stosowane są szczepionki monowalentne lub skojarzone ze szczepionką przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi. Niemniej patogen ten stanowi, również u dorosłych, jedną z najczęstszych przyczyn zaostrzenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc na podłożu wywoływanej infekcji dróg oddechowych. Stąd coraz częściej zaleca się wdrożenie immunoprofilaktyki przeciwko Haemophilus influenzae, u chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Do zakażenia dochodzi przede wszystkim drogą kropelkową, od osoby chorej poprzez kichanie, kaszel i mowę oraz poprzez bezpośredni kontakt. Do dolnych dróg oddechowych patogen przedostaje się poprzez mikroaspirację. Bakterie Haemophilus influenzae można podzielić na dwie grupy różniące się obecnością lub brakiem otoczki złożonej z polisacharydów. Dalej podział obejmuje grupę bakterii toczkowych, w której rozróżniono sześć kolejnych serotypów, różniących się antygenowo i oznaczonych literami od a do f. Główne znaczenie kliniczne mają serotypy b (Hib) oraz nietypowalne szczepy NTHi- wywołujące szczególnie ciężkie zapalenia płuc, jak również szczepy, które wytworzyły oporność na część powszechnie stosowanych antybiotyków. Udowodniono, że stosowana doustnie immunoterapia inaktywowanymi szczepami nie-typowanej Haemophilus influenzae u chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, w znacznym stopniu zmniejsza ilość zaostrzeń.
Znaczącymi czynnikami ryzyka infekcji o podłożu H. influenzae są przewlekłe choroby układu oddechowego (zwłaszcza przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma oskrzelowa, mukowiscydoza), przewlekłe choroby sercowo-naczyniowe (zwłaszcza przewlekła niewydolność serca oraz choroba niedokrwienna mięśnia serca) zespół uzależnienia od tytoniu i alkoholu jak również choroby przebiegające z upośledzeniem odporności, a także stosowanie immunosupresji, ponadto podkreśla się częstszą zapalność osób starszych i kobiet w ciąży w porównaniu z pozostałą częścią populacji. Nie bez znaczenia pozostają również ogólne warunki socjalne. Do objawów zapalenia płuc wywoływanego przez bakterie Haemophilus influenzae należy gorączka, kaszel, bóle w klatce piersiowej, duszności, dreszcze, pogorszenie tolerancji wysiłku fizycznego, nadmierna potliwość.
U osób dorosłych podaje się jedną dawkę szczepionki. Należy zaznaczyć, że Haemophilus influenzae, a także szczep oporny na antybiotyki i produkujący beta-laktamazy może w blisko 50% ulegać samoeradykacji, czyli samoistnemu usunięciu z kolonizowanego organizmu.
Piśmiennictwo:
- Interna Szczeklika wyd. 2015.
- Wielka Interna, Pulmonologia część I i II pod redakcją A. Antczaka.
- Rola szczepień ochronnych w chorobach układu oddechowego. Dr n. med. Katarzyna Hildebrand.
- Szczepienia i leczenie immunomodulacyjne w chorobach obturacyjnych dróg oddechowych. Prof. dr hab. n. med. Tadeusz Płusa.
- Szczepienia zalecane w praktyce lekarza rodzinnego. Lek. Dagmara Pokorna-Kałwak1,dr n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas.
- Szczepienia dorosłych. Lek. Dominika Siejka, dr n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, prof. dr hab. n. med. Andrzej Steciwko.
- Szczepienia "zalecane" w rodzinie. Niełatwe wybory. Bezpieczeństwo czy komfort? Znaczenie szczepień przeciw bakteriom otoczkowym. Prof. nadzw. dr hab. n. med. Andrzej Radzikowski.